DANIA: WYSOKIE PODATKI, SPORE BENEFITY
Podatki w Danii może i są wysokie, ale dzięki nim państwo ma fundusze, aby opłacać stypendia naukowe, publiczną służbę zdrowia czy wakacje dla studentów. Średnie miesięczne wynagrodzenie jest kilkukrotnie wyższe niż w Polsce. Dłużej można też wypoczywać na urlopie – 30 dni w ciągu roku.
Papierkowa robota, czyli formalności
Meldunek. Na podstawie przepisów UE o swobodzie przepływu pracowników i usług, każda osoba podejmująca pracę w Danii, ma prawo legalnie pracować i mieszkać na terenie Danii, bez konieczności ubiegania się o pozwolenie na pracę i pobyt. W takiej sytuacji wymagane jest jedynie uzyskanie od regionalnej administracji rządowej potwierdzenia zameldowania.
Legalizacja pobytu powyżej 3 miesięcy. Jeżeli szukasz pracy, możesz przebywać w Danii przez 6 miesięcy bez rejestracji pobytu. Jeśli jednak nie będziesz umiał przekonująco wykazać, że pracy poszukujesz – lepiej się zarejestruj. Formalności załatwisz w duńskim urzędzie administracyjnym (Siri), za pośrednictwem poczty, a nawet w duńskiej ambasadzie w Polsce. By potwierdzić prawo pobytu, musisz spełniać podstawowe warunki – ich listę znajdziesz na stronie duńskiej administracji.
Więcej informacji na stronie Duńskiego Urzędu Imigracyjnego lub na stronie Ambasady Danii w Warszawie. Możesz też skorzystać z internetowego przewodnika dla obcokrajowców przeprowadzających się do Danii.
Formalności przy podejmowaniu pracy. Jeżeli szukasz pracy w Danii, zajrzyj na stronę Workindenmark.dk – to oficjalny portal Danii do międzynarodowej rekrutacji. Portal zawiera bazę danych ofert pracy i CV wraz ze wszystkimi istotnymi informacjami dla duńskich pracodawców i pracowników zagranicznych. Zaświadczenie zarejestrowania pobytu stanowi podstawę do uzyskania numeru identyfikacji podatkowej CPR (Central Person Register). Numer ten wydawany jest przez biuro obsługi obywateli (Folkeregistret) w lokalnych urzędach gmin oraz przez cztery Biura Obsługi Obcokrajowców, działające w Aalborgu, Aarhus, Kopenhadze i Odense. Zdobycie numeru CPR umożliwia uzyskanie karty ubezpieczenia zdrowotnego, dzięki której można korzystać z darmowej opieki lekarskiej. By uzyskać CPR, powinieneś przedstawić urzędnikom umowę o pracę, dowód tożsamości oraz potwierdzenie adresu zamieszkania – np. umowę najmu. Umowę o pracę powinieneś w Danii zawierać na piśmie zawsze, gdy praca trwa dłużej niż miesiąc i średnio dłużej niż 8 godzin w tygodniu. W porozumieniu należy określić m.in. wysokość wynagrodzenia, godziny pracy i przywileje urlopowe. Pracodawca powinien cię również poinformować o obowiązującym układzie zbiorowym mającym zastosowanie w danym przypadku – tak byś mógł sprawdzić, czy twoja umowa jest zgodna z ogólnymi zasadami. W niektórych zawodach – tzw. regulowanych – będziesz potrzebował dodatkowych świadectw i potwierdzenia kwalifikacji.
Warunki pracy
Godziny pracy. Obowiązuje 37-godzinny tydzień pracy. W zależności od danych umów zbiorowych pracownikom pracującym na drugą i trzecią zmianę mogą przysługiwać dodatkowe 2 godziny urlopu za każde 37 godzin pracy. Godziny nadliczbowe płatne są zwykle według stawki 50proc. więcej za pierwsze 3 godziny oraz 100proc. więcej za godziny następne oraz pracę w niedziele i święta państwowe.
Podatki. Są jednymi z najwyższych w Europie. System podatkowy jest progresywny, bardzo rozbudowany i składają się na niego zarówno podatki bezpośrednie (np. od źródła dochodu, miejski), jak i pośrednie (np. VAT, akcyza, cło). Dochody osób fizycznych mogą być obciążone stawką w wysokości od 44,63 proc. do 51,7 proc. Podatek od dochodów osobistych obejmuje dwa rodzaje zobowiązań: liniowy podatek municypalny, płacony na rzecz samorządu (stawka 22,7-27,8 proc.) oraz progresywny podatek na rzecz skarbu państwa (dla dochodów wyższych od kwoty wolnej od podatku, ale niższych od 421 tys. koron rocznie, powiększonych o dochody z kapitału – stawka wynosiła 5,64 proc.). Ponadto od dochodów osób fizycznych pobierany jest podatek w wysokości 8 proc. na rzecz funduszu zatrudnienia oraz 6-proc. składka na ubezpieczenie zdrowotne. Stawka podatku VAT jest jednolita i wynosi 25 proc.
Urlop. Po roku pracy masz prawo aż do 5 tygodni urlopu (30 dni, licząc łącznie z sobotami), w tym 18 dni nieprzerwanego urlopu między 1 maja a 30 września. Osoby zatrudnione na drugą i trzecią zmianę mogą liczyć na dodatkowe dwie godziny urlopu za każdy tydzień pracy.
Zasiłek dla bezrobotnych. W Danii nie ma państwowego systemu zasiłków. Każdy obywatel musi odpowiednio wcześnie zadbać o swoje świadczenia na wypadek bezrobocia. Ubezpieczenie jest dobrowolne. Działa wiele kas ubezpieczenia od bezrobocia (arbejdsløshedskasse, a-kasse), dlatego warto porównać ich oferty. Zazwyczaj warunkiem ubiegania się o zasiłek dla bezrobotnych jest zarejestrowanie się w pośredniaku, gotowość do pracy, opłacanie składek przez ostatnich 12 miesięcy i przepracowanie w ciągu ostatnich 3 lat minimum 52 tygodni. Bezrobocie nie może być wynikiem konfliktu z pracodawcą ani odmowy przyjęcia oferty pracy. Zasiłek wynosi 90 proc. dotychczasowych zarobków osoby ubezpieczonej w ciągu ostatnich 12 tygodni, nie więcej niż 827 koron dziennie. Dodatkowe informacje na stronie www.borger.dk.
Zarobki i koszty życia
Ile zarobisz? W Danii prawo nie określa wysokości minimalnej płacy. Warunki pracy i płacy regulowane są w układach zbiorowych. Wynagrodzenie ustalane jest przeważnie jako stawka za miesiąc, dzień lub godzinę (wypłacane raz lub dwa razy w miesiącu). Pracodawca wypłaca pensje po odliczeniu podatku. Szacuje się, że średnie wynagrodzenie w Danii wynosi około 20 tys. koron miesięcznie (ok. 11 600 zł). Warto tu jednak przytoczyć przykładowe kwoty wynagrodzeń, jakie oferują pracodawcy to: malarz pokojowy ok. 11 140 zł miesięcznie, piekarz ok. 13 300 – 18 500 zł, hydraulik ok. 13 700 zł, spawacz ok. 13 700 zł, pracownik produkcji ok. 9 900 zł.
Ile musisz wydać? Koszt wynajmu średniej wielkości dwupokojowego mieszkania poza stolicą to średnio 7000 do 9000 koron (ceny w Kopenhadze są dużo wyższe). O połowę taniej wyniesie cię lokum od komuny (działają w każdym mieście), ale i standard będzie niższy niż w apartamentach wynajmowanych od prywatnych właścicieli. Kaucja wynosi zwykle co najmniej trzykrotność miesięcznego najmu. Ceny w sklepach nie są niskie. Jednak nawet najniższa duńska pensja pozwala na utrzymanie się na dobrym poziomie. Przykładowe ceny: hot-dog i coca-cola – 29 koron (ok. 17 zł), pączek z polewą – 25 koron (ok. 9 zł), chleb krojony pakowany – od 9 koron (ok. 5,30 zł), ziemniaki pakowane (1,5 kg) – 15 koron (ok. 8,85 zł), sok owocowy (1 l) – 12 koron (ponad 7 zł).
Jak założyć firmę
Własna działalność gospodarcza. W Danii każdy może założyć firmę i prowadzić działalność gospodarczą, z wyłączeniem zawodów wymagających szczególnych kwalifikacji. Jeśli chcesz zacząć działać na własny rachunek, zgłoś się do biura doradztwa zawodowego w gminie, Urzędu Celno-Podatkowego (Skat) lub biura pośrednictwa pracy.
Jeśli jako obcokrajowiec chcesz założyć firmę w Danii, postaraj się najpierw o rejestrację pobytu, a następnie załatw w urzędzie gminy numer CPR (osobisty PESEL). Następnie złóż wniosek o rejestrację (również przez internet) w Duńskim Urzędzie ds. Przedsiębiorstw(Erhvervsstyrelsen). Rejestracja jest dobrowolna, jeśli roczny obrót nie przekracza 50 tys. koron. Urząd po przyjęciu podania sam przesyła odpowiednie dokumenty do Urzędu Celno-Podatkowego (Skat) w celu nadania numeru identyfikacji podatkowej CVR (NIP firmy). Numer ten jest niezbędny do rozliczania podatku VAT i podatku dochodowego. Firma musi być zarejestrowana w Erhvervsstyrelsen najpóźniej na 8 dni przed rozpoczęciem działalności podlegającej opodatkowaniu lub innym opłatom.