DANIA: WYSOKIE PODATKI, SPORE BENEFITY

Podatki w Danii może i są wysokie, ale dzięki nim państwo ma fundusze, aby opłacać stypendia naukowe, publiczną służbę zdrowia czy wakacje dla studentów. Średnie miesięczne wynagrodzenie jest kilkukrotnie wyższe niż w Polsce. Dłużej można też wypoczywać na urlopie – 30 dni w ciągu roku.

Papierkowa robota, czyli formalności

Meldunek. Na podstawie przepisów UE o swobodzie przepływu pracowników i usług, każda osoba podejmująca pracę w Danii, ma prawo legalnie pracować i mieszkać na terenie Danii, bez konieczności ubiegania się o pozwolenie na pracę i pobyt. W takiej sytuacji wymagane jest jedynie uzyskanie od regionalnej administracji rządowej potwierdzenia zameldowania.

Legalizacja pobytu powyżej 3 miesięcy. Jeżeli szukasz pracy, możesz przebywać w Danii przez 6 miesięcy bez rejestracji pobytu. Jeśli jednak nie będziesz umiał przekonująco wykazać, że pracy poszukujesz – lepiej się zarejestruj. Formalności załatwisz w duńskim urzędzie administracyjnym (Siri), za pośrednictwem poczty, a nawet w duńskiej ambasadzie w Polsce. By potwierdzić prawo pobytu, musisz spełniać podstawowe warunki – ich listę znajdziesz na stronie duńskiej administracji.

Więcej informacji na stronie Duńskiego Urzędu Imigracyjnego lub na stronie Ambasady Danii w Warszawie. Możesz też skorzystać z internetowego przewodnika dla obcokrajowców przeprowadzających się do Danii.

Formalności przy podejmowaniu pracy. Jeżeli szukasz pracy w Danii, zajrzyj na stronę Workindenmark.dk – to oficjalny portal Danii do międzynarodowej rekrutacji. Portal zawiera bazę danych ofert pracy i CV wraz ze wszystkimi istotnymi informacjami dla duńskich pracodawców i pracowników zagranicznych. Zaświadczenie zarejestrowania pobytu stanowi podstawę do uzyskania numeru identyfikacji podatkowej CPR (Central Person Register). Numer ten wydawany jest przez biuro obsługi obywateli (Folkeregistret) w lokalnych urzędach gmin oraz przez cztery Biura Obsługi Obcokrajowców, działające w Aalborgu, Aarhus, Kopenhadze i Odense. Zdobycie numeru CPR umożliwia uzyskanie karty ubezpieczenia zdrowotnego, dzięki której można korzystać z darmowej opieki lekarskiej. By uzyskać CPR, powinieneś przedstawić urzędnikom umowę o pracę, dowód tożsamości oraz potwierdzenie adresu zamieszkania – np. umowę najmu. Umowę o pracę powinieneś w Danii zawierać na piśmie zawsze, gdy praca trwa dłużej niż miesiąc i średnio dłużej niż 8 godzin w tygodniu. W porozumieniu należy określić m.in. wysokość wynagrodzenia, godziny pracy i przywileje urlopowe. Pracodawca powinien cię również poinformować o obowiązującym układzie zbiorowym mającym zastosowanie w danym przypadku – tak byś mógł sprawdzić, czy twoja umowa jest zgodna z ogólnymi zasadami. W niektórych zawodach – tzw. regulowanych – będziesz potrzebował dodatkowych świadectw i potwierdzenia kwalifikacji.

Warunki pracy

Godziny pracy. Obowiązuje 37-godzinny tydzień pracy. W zależności od danych umów zbiorowych pracownikom pracującym na drugą i trzecią zmianę mogą przysługiwać dodatkowe 2 godziny urlopu za każde 37 godzin pracy. Godziny nadliczbowe płatne są zwykle według stawki 50proc. więcej za pierwsze 3 godziny oraz 100proc. więcej za godziny następne oraz pracę w niedziele i święta państwowe.

Podatki. Są jednymi z najwyższych w Europie. System podatkowy jest progresywny, bardzo rozbudowany i składają się na niego zarówno podatki bezpośrednie (np. od źródła dochodu, miejski), jak i pośrednie (np. VAT, akcyza, cło). Dochody osób fizycznych mogą być obciążone stawką w wysokości od 44,63 proc. do 51,7 proc. Podatek od dochodów osobistych obejmuje dwa rodzaje zobowiązań: liniowy podatek municypalny, płacony na rzecz samorządu (stawka 22,7-27,8 proc.) oraz progresywny podatek na rzecz skarbu państwa (dla dochodów wyższych od kwoty wolnej od podatku, ale niższych od 421 tys. koron rocznie, powiększonych o dochody z kapitału – stawka wynosiła 5,64 proc.). Ponadto od dochodów osób fizycznych pobierany jest podatek w wysokości 8 proc. na rzecz funduszu zatrudnienia oraz 6-proc. składka na ubezpieczenie zdrowotne. Stawka podatku VAT jest jednolita i wynosi 25 proc.

Urlop. Po roku pracy masz prawo aż do 5 tygodni urlopu (30 dni, licząc łącznie z sobotami), w tym 18 dni nieprzerwanego urlopu między 1 maja a 30 września. Osoby zatrudnione na drugą i trzecią zmianę mogą liczyć na dodatkowe dwie godziny urlopu za każdy tydzień pracy.

Zasiłek dla bezrobotnych. W Danii nie ma państwowego systemu zasiłków. Każdy obywatel musi odpowiednio wcześnie zadbać o swoje świadczenia na wypadek bezrobocia. Ubezpieczenie jest dobrowolne. Działa wiele kas ubezpieczenia od bezrobocia (arbejdsløshedskasse, a-kasse), dlatego warto porównać ich oferty. Zazwyczaj warunkiem ubiegania się o zasiłek dla bezrobotnych jest zarejestrowanie się w pośredniaku, gotowość do pracy, opłacanie składek przez ostatnich 12 miesięcy i przepracowanie w ciągu ostatnich 3 lat minimum 52 tygodni. Bezrobocie nie może być wynikiem konfliktu z pracodawcą ani odmowy przyjęcia oferty pracy. Zasiłek wynosi 90 proc. dotychczasowych zarobków osoby ubezpieczonej w ciągu ostatnich 12 tygodni, nie więcej niż 827 koron dziennie. Dodatkowe informacje na stronie www.borger.dk.

Zarobki i koszty życia

Ile zarobisz? W Danii prawo nie określa wysokości minimalnej płacy. Warunki pracy i płacy regulowane są w układach zbiorowych. Wynagrodzenie ustalane jest przeważnie jako stawka za miesiąc, dzień lub godzinę (wypłacane raz lub dwa razy w miesiącu). Pracodawca wypłaca pensje po odliczeniu podatku. Szacuje się, że średnie wynagrodzenie w Danii wynosi około 20 tys. koron miesięcznie (ok. 11 600 zł). Warto tu jednak przytoczyć przykładowe kwoty wynagrodzeń, jakie oferują pracodawcy to: malarz pokojowy ok. 11 140 zł miesięcznie, piekarz ok. 13 300 – 18 500 zł, hydraulik ok. 13 700 zł, spawacz ok. 13 700 zł, pracownik produkcji ok. 9 900 zł.

Ile musisz wydać? Koszt wynajmu średniej wielkości dwupokojowego mieszkania poza stolicą to średnio 7000 do 9000 koron (ceny w Kopenhadze są dużo wyższe). O połowę taniej wyniesie cię lokum od komuny (działają w każdym mieście), ale i standard będzie niższy niż w apartamentach wynajmowanych od prywatnych właścicieli. Kaucja wynosi zwykle co najmniej trzykrotność miesięcznego najmu. Ceny w sklepach nie są niskie. Jednak nawet najniższa duńska pensja pozwala na utrzymanie się na dobrym poziomie. Przykładowe ceny: hot-dog i coca-cola – 29 koron (ok. 17 zł), pączek z polewą – 25 koron (ok. 9 zł), chleb krojony pakowany – od 9 koron (ok. 5,30 zł), ziemniaki pakowane (1,5 kg) – 15 koron (ok. 8,85 zł), sok owocowy (1 l) – 12 koron (ponad 7 zł).

Jak założyć firmę

Własna działalność gospodarcza. W Danii każdy może założyć firmę i prowadzić działalność gospodarczą, z wyłączeniem zawodów wymagających szczególnych kwalifikacji. Jeśli chcesz zacząć działać na własny rachunek, zgłoś się do biura doradztwa zawodowego w gminie, Urzędu Celno-Podatkowego (Skat) lub biura pośrednictwa pracy.

Jeśli jako obcokrajowiec chcesz założyć firmę w Danii, postaraj się najpierw o rejestrację pobytu, a następnie załatw w urzędzie gminy numer CPR (osobisty PESEL). Następnie złóż wniosek o rejestrację (również przez internet) w Duńskim Urzędzie ds. Przedsiębiorstw(Erhvervsstyrelsen). Rejestracja jest dobrowolna, jeśli roczny obrót nie przekracza 50 tys. koron. Urząd po przyjęciu podania sam przesyła odpowiednie dokumenty do Urzędu Celno-Podatkowego (Skat) w celu nadania numeru identyfikacji podatkowej CVR (NIP firmy). Numer ten jest niezbędny do rozliczania podatku VAT i podatku dochodowego. Firma musi być zarejestrowana w Erhvervsstyrelsen najpóźniej na 8 dni przed rozpoczęciem działalności podlegającej opodatkowaniu lub innym opłatom.

Kogo wchłonie rynek pracy

Zajęcie w Danii znajdą przede wszystkim operatorzy maszyn, ślusarze, monterzy, malarze, hydraulicy, spawacze, opiekunowie osób starszych, pielęgniarki. Poszukuje się również osób do pakowania żywności oraz ludzi do prac sezonowych (np. przy zbiorach owoców).

Dozwolone od lat...

Specjalne zasady na rynku pracy dotyczą młodych ludzi w wieku od 13 do 18 lat. Zatrudniając niepełnoletnich, należy wziąć pod uwagę ich wiek, rozwój i stan zdrowia, a także wpływ zatrudnienia na ich obowiązkową edukację. Czas pracy dla młodych ludzi poniżej 18. roku życia nie może przekraczać 8 godzin dziennie lub 40 godzin tygodniowo. Młodzi między 13. a 15. rokiem życia, którzy wciąż się uczą, nie mogą pracować więcej niż 2 godziny w dni szkolne i 7 godzin w inne dni.